Ուսում և Մշակույթ
Մարդը մշտապես ձգտել է գիտելիքին: Անգամ արգելված պտղի մասին աստվածաշնչյան դրվագն, ի թիվս այլ խնդիրների, արտացոլում է մարդու «հակվածությունը» նորն իմանալու, անճանաչելին հասկանալու հարցում:
ՈՒժ և Կարողություն
Այսօր, ինչպես և նախկինում, մենք կրկին կանգնած ենք հայության՝ իբրև ազգի և պետության կյանքում ուժի գործոնի վերաիմաստավորման և ճիշտ բանաձևելու հարցի առջև:
Պակիստան. մեր հակառակորդների բարեկամը՝ կուտակվող խնդիրների հորձանուտում
Պակիստանը Թուրքիայի և Ադրբեջանի մշտական դաշնակիցն է և ցանկացած իրավիճակում հակադրվում է Հայաստանին՝ ի նպաստ իր դաշնակիցների։ Միաժամանակ, այն միջուկային պետություն է՝ ընկղմված իր ներքին ու արտաքին բազմաթիվ ճգնաժամերի մեջ։
Հետգյուլենական Թուրքիա. հնարավոր զարգացումներ
2024 թ. հոկտեմբերի 20-ին երկարատև հիվանդությունից հետո ԱՄՆ-ում մահացավ Մուհամմեդ Ֆեթուլլահ Գյուլենը՝ Էրդողանի ոխերիմ թշնամին։
Հավատք, Հայրենիք, Պետություն
Հոգևոր տեսանկյունից՝ Քրիստոսի վարդապետությունն առաքյալների միջոցով ստացած և այն հետագայում որպես պետական կրոն առաջինը հռչակած հայության առաքելությունը անհատապես և ազգովի փրկությունն է:
Հետընտրական զարգացումները Վրաստանում
Անկախ Վրաստանի պատմության մեջ առաջին անգամ երկրում անցկացվել են խորհրդարանական ընտրություններ՝ Արևմուտքի կամ արևմտյան գործընկերներից մեծ մասի հետ բացահայտ հակասությունների, լարվածության համատեքստում:
Հայոց ազգային գաղափարախոսական մեկնակետ. Հայկի ուղին և դեպի Հայկ ուղին
Ազգային ինքնությունը ծագման, լեզվի, հայրենիքի, հավատքի, կրթության և մշակույթի ընդհանրության ընդհանուր գիտակցումն ու արժևորումն է:
Ազգային գաղափարախոսության արժեբանական հիմքերի մասին
1990-ական թթ. սկզբին անկախ պետականության վերականգնումից ի վեր հայությանը բաժին ընկած փորձություններում Արցախի կորուստն ու դրան նախորդած և հաջորդած իրողությունները դարձան այն ծանրագույն մարտահրավերը, որը սասանեց հայության ազգային-պետական կյանքի և գաղափարախոսական ողջ հիմքերը:
Պակիստան. մեր հակառակորդների բարեկամը՝ կուտակվող խնդիրների հորձանուտում
Պակիստանը Թուրքիայի և Ադրբեջանի մշտական դաշնակիցն է և ցանկացած իրավիճակում հակադրվում է Հայաստանին՝ ի նպաստ իր դաշնակիցների։ Միաժամանակ, այն միջուկային պետություն է՝ ընկղմված իր ներքին ու արտաքին բազմաթիվ ճգնաժամերի մեջ։
Իրաքի քրդական ինքնավարությունը և դրա հարաբերությունները ներքին ու արտաքին ուժային կենտրոնների հետ
Հոդվածի նպատակն է ներկայացնել Իրաքի քրդական ինքնավարության համապարփակ նկարագիրը և արտաքին ու ներքին հարաբերությունները:
Վրաստանը՝ 2024 թ. խորհրդարանական ընտրությունների շեմին
2024 թ. հոկտեմբերի 26-ին Վրաստանում անցկացվելու են խորհրդարանական ընտրություններ, որոնք այս անգամ ամբողջովին համամասնական ընտրակարգով են, այսինքն՝ կուսակցական ցուցակներով։ Անցողիկ շեմը 5% է։
BRICS+. նոր աշխարհաքաղաքական կողմնորոշո՞ւմ Թուրքիայի համար
2024 թ. սեպտեմբերի 3-ին «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության ներկայացուցիչ Օմեր Չելիքը հայտարարեց, որ Թուրքիան դիմել է BRICS+-ին անդամակցելու հայտով։
Ուկրաինական ճգնաժամի հեռանկարները և ազդեցությունը Հարավային Կովկասի վրա
Ուկրաինական ճգնաժամի առաջացումը պայմանավորված է այն կարևոր աշխարհառազմավարական նշանակությամբ, որն ունի այդ երկիրը Արևմուտք–Ռուսաստան դիմակայությունում։
Պակիստան. մեր հակառակորդների բարեկամը՝ կուտակվող խնդիրների հորձանուտում
Պակիստանը Թուրքիայի և Ադրբեջանի մշտական դաշնակիցն է և ցանկացած իրավիճակում հակադրվում է Հայաստանին՝ ի նպաստ իր դաշնակիցների։
Անկարա-Կիև ռազմատեխնիկական համագործակցությունն Ուկրաինական ճգնաժամի համատեքստում
Այս հոդվածում ներկայացվում են Թուրքիայի և Ուկրաինայի միջև ռազմատեխնիկական համագործակցության ոլորտներն ու առանձնահատկությունները՝ ռուս-ուկրաինական ռազմական հակամարտության համատեքստում։
Ռուսաստանի՝ սուեզին այլընտրանք նախագիծը. ՀՀ-ն ինքնամեկուսացող երկիր
Ռուս-ուկրաինական պատերազմի մեկնարկից, ՌԴ-ի դեմ միջազգային պատժամիջոցների կիրառումից հետո, ինչպես նաև սևծովյան տրանսպորտային ուղիներով բեռների տեղափոխման բարդացման պայմաններում «Հյուսիս–Հարավ» միջազգային տրանսպորտային միջանցքը (ՄՏՄ) ձեռք է բերել չափազանց կարևոր նշանակություն:
Փոքր պետությունները փլուզվող աշխարհակարգի պայմաններում. պատմահամեմատական վերլուծություն
Փոքր երկրների դիրքերը բազմաբևեռ աշխարհում միշտ եղել են անկայուն, քանի որ գլոբալ կառավարման շրջանակներում «աշխատանքի բաժանման» բացակայությունը (առնվազն երկու աշխարհաքաղաքական բևեռների միջև) փոքր երկրների պարագայում նպաստել է վտանգի և խոցելիության աճին։
Պակիստան. մեր հակառակորդների բարեկամը՝ կուտակվող խնդիրների հորձանուտում
Պակիստանը Թուրքիայի և Ադրբեջանի մշտական դաշնակիցն է և ցանկացած իրավիճակում հակադրվում է Հայաստանին՝ ի նպաստ իր դաշնակիցների։
Իսլամը և Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունը
Ադրբեջանը իսլամի հարցում երկակի մոտեցում է դրսևորում։ Երկրի ներսում իսլամի դավանումը ենթարկվում է ձևափոխումների և տեղավորվում պետական վերահսկողության շրջանակներում։
Ադրբեջանը և նեոգաղութատիրությունը
Գլոբալ «Հարավ» և «Հյուսիս» տարածաշրջանների դիմակայության համատեքստում, վերլուծվում է Ադրբեջանի կողմից «նեոգաղութատիրության դեմ պայքարի» խոսույթի օգտագործումը «Չմիացած երկրների շարժման» շրջանակներում։
Թուրքիա-Պակիստան համագործակցությունը ռազմատեխնիկական ոլորտում
Հոդվածի նպատակն է ներկայացնել Թուրքիայի և Պակիստանի միջև վերջին տասնամյակում ընթացող ռազմական համագործակցությունը՝ ընդգծելով դրա շարժառիթները, համագործակցության հիմնական ոլորտները:
Գլոբալ «Հարավի» և «Հյուսիսի» միջև
Բերվում են գլոբալ «Հարավ» և «Հյուսիս» տարածաշրջանների դասական (1980) և նորացված (2013) սահմանումները։ Աշխարհի «Պատերազմի և Խաղաղության» քարտեզի օրինակով դիտարկվում է «Հարավի» և «Հյուսիսի» դիմակայությունը, հաշվարկվում դրա «լարվածությունը»։
Վրաստանի՝ սպառազինություն արտադրելու ներուժը
Վրաստանում ռազմական արտադրությունը զարգանում է մի քանի փուլով։ Երկրի խորհրդային փորձը, հարուստ պատմություն ունեցող ավիագործարանը, ինչպես նաև մասնագետների առկայությունը հնարավորություն են տվել անկախացումից հետո քայլեր անել ոչ զրոյական կետից։
Իրանը՝ արտահերթ նախագահական ընտրությունների նախաշեմին
2024 թ. մայիսի 19-ին ուղղաթիռի վթարի հետևանքով Իրանի նախագահ Էբրահիմ Ռայիսիի մահից հետո նախագահի լիազորությունները 50-օրյա ժամկետով ստանձնեց նախագահի առաջին տեղակալ Մոհամմադ Մոխբերը։
Հայաստանը «ժողովրդագրական ձմռան» պայմաններում
2024 թ. հունիսի սկզբին ամերիկյան հեղինակավոր The Wall Street Journal հանդեսը հրապարակել է մի նյութ, որում, վկայակոչելով փորձագետների հաշվարկները, նախազգուշացրել է մոլորակի վրա, այսպես կոչված, «ժողովրդագրական ձմռան» գալու մասին։
Ինչու՞ է Անկարան առաջ մղում «երկու պետություն» մոդելի գաղափարը Պաղեստինի հարցում
Մերձավոր Արևելքում տասնամյակներ շարունակ տեղի ունեցող Պաղեստին–Իսրայել հակամարտությունը, որը ներկայումս սուր բնույթ է կրում և ընթանում բազմաթիվ զոհերով ու ավերածություններով, ստիպում է բազմաթիվ պետությունների խնդրին տալ վերջնական լուծում, ինչը վերջ կդնի երկարամյա հակամարտությանը։
«Հայկական ճգնաժամի» առանձնահատկությունները ՌԴ արտաքին քաղաքականության արդի մոտեցումների համատեքստում
Հոդվածը նվիրված է «հայկական ճգնաժամի» վերլուծությանը` ՌԴ արտաքին քաղաքականության ժամանակակից մոտեցումների մշակման համատեքստում։
Ռուսական կապիտալը Ադրբեջանի տնտեսությունում
Հոդվածի նպատակն է բաց աղբյուրների հիման վրա պարզել, թե ռուսական որ ձեռնարկատիրական հաստատություններն են ներդրումներ իրականացնում Ադրբեջանում, մասամբ նաև Ադրբեջանի կողմից բռնազավթված Արցախի Հանրապետության տարբեր վայրերում։
Հայացք դեպի ապագա. Հայաստանի քաղաքական և ռազմական վերջին ձախողումներից արված հիմնական եզրակացությունները
2020 թ. կնքված զինադադարից հետո, ինչով ավարտվեց Արցախյան երկրորդ պատերազմը մի կողմից՝ Ադրբեջանի, և մյուս կողմից՝ դե-ֆակտո Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) Հանրապետության ու Հայաստանի միջև, ՀՀ ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը` համագործակցելով տեղական հաստատությունների, ինչպես նաև սփյուռքի նախաձեռնությունների հետ, հանդես է եկել լրացուցիչ հետազոտություններ իրականացնելու առաջարկով` անվտանգության քաղաքականությունը բարելավելու, զսպման մոդելներ և Հայաստանի ազգային ռազմավարական նպատակների նկատմամբ դոկտրինալ մոտեցումներ մշակելու նպատակով:
Թուրքիա–Իրաք. կավարտվի՞ արդյոք ջրային հակամարտությունը
Գաղտնիք չէ, որ ջուրը ռազմավարական ռեսուրս է և ինքնին պետությունների անվտանգությանն առնչվող խնդիր։
«Անդրսևծովյան Էլեկտրական Մալուխ» ծրագրի էներգետիկ բաղադրիչը
Հոդվածը նվիրված է «Անդրսևծովյան Էլեկտրական Մալուխ» (ԱՍԾԷՄ) ծրագրի էներգետիկ բաղադրիչին։ Քննարկվում է ծրագրում լայնորեն կիրառվող «կանաչ» էներգիայի հասկացությունը։
Մեր տարածաշրջանը և միջուկային զենքը Մաս 3. Բուդապեշտյան հուշագրեր
Հոդվածը շարունակում է մեր տարածաշրջանում ընթացող գործընթացների վրա միջուկային զենքի, հիմնականում՝ տակտիկական միջուկային զենքի (ՏՄԶ) ազդեցության ուսումնասիրությունների շարքը:
Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրությունները. Էրդողանի մայրամուտի սկիզբը
Մարտի 31-ին Թուրքիայում տեղի ունեցան ՏԻՄ ընտրությունները։ Ինչպես և սպասվում էր, իշխող կուսակցության և ընդդիմության գլխավոր պայքարն ընթացավ Ստամբուլի, Անկարայի և Իզմիրի քաղաքապետների պաշտոնների համար, որտեղ այն ավարտվեց ընդդիմության հաղթանակով։
Վրաց-թուրքական ռազմական համագործակցության զարգացումը, հեռանկարները
2020 թ. Արցախում Ադրբեջանի սանձազերծած լայնամասշտաբ պատերազմից, ինչպես նաև 2023-ին սեփական հայրենիքից արցախահայերի բռնի տեղահանումից հետո Հարավային Կովկասում կտրուկ փոխվել է ստատուս քվոն։
Արդյո՞ք Փաշինյանը Բրյուսելից կվերադառնա «խաղաղություն բերելով մի ամբողջ սերնդի»
2024 թ. ապրիլի 5-ին նախատեսված է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենի և ԱՄՆ պետքարտուղար Էնտոնի Բլինկենի հանդիպումը Բրյուսելում։
Թուրքիա. ՏԻՄ ընտրություններին ընդառաջ
Անցյալ տարվա մայիսին կայացած նախագահական և խորհրդարանական ընտրություններից 10 ամիս անց, սույն տարվա մարտի 31-ին Թուրքիայում տեղի կունենան ՏԻՄ ընտրություններ։
ՇԱՌԼ ՄԻՇԵԼԻ «ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐԱԿԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԸ»
2024 թ. մարտի 15–17-ը ՌԴ-ում անցկացվեցին նախագահական ընտրություններ, որոնց արդյունքներով պետության գործող ղեկավար Վլադիմիր Պուտինը ստացել է ձայների 87,28%-ը։
Հայաստանի և Վրաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի վարած արտաքին քաղաքականության բնապահպանական ասպեկտները
2024 թ. փետրվարի 28-ին ԱդրՀ Միլլի Մեջլիսի նիստում բնական ռեսուրսների, էներգետիկայի և էկոլոգիայի խորհրդարանական հանձնաժողովի նախագահ Սադիգ Գուրբանովը հայտարարել է, որ Կուր գետով Ադրբեջան մտնող ջրի մեծ մասը Վրաստանի և Հայաստանի կողմից աղտոտված է(3):
Թյուրքական գործոնը ՌԴ թյուրքախոս երկրամասերի նկատմամբ Անկարայի քաղաքականության համատեքստում
ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Թուրքիան ոչ միայն կապեր հաստատեց նախկին խորհրդային թյուրքախոս հանրապետությունների հետ, այլև տարբեր մակարդակներում զարգացրեց հարաբերությունները ՌԴ-ի թյուրքախոս շրջանների հետ։
Ի. Ալիևի վարչակարգը վտանգում է սեփական երկրի բնապահպանությունը
2023 թ. դեկտեմբերին ՄԱԿ-ը որոշում ընդունեց, որ Կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ հերթական համաշխարհային համաժողովը կանցկացվի Ադրբեջանում։
ԷՐԴՈՂԱՆԻ ՆՈՐ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱՎՈՐՈՒՄԸ ԿԱՄ ԱԶԿ-Ի ՄԱՍՆԱՃՅՈՒՂԸ ԳԵՐՄԱՆԻԱՅՈՒՄ
2024 թ. հունվարին հայտնի դարձավ, որ Գերմանիայում թուրքական համայնքը հիմնում է նոր քաղաքական կազմավորում, որը կոչվում է «Ժողովրդավարական դաշինք հանուն բազմազանության (կամ հավասարության) և զարթոնքի» (հապավումը՝ «DAVA»)։
ՍԵՐԲԻԱՆ ՀԱՆԴԵՍ ԵԿԱՎ Ի ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԱԴՐԲԵՋԱՆԻ
Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովում (ԵԽԽՎ) Սերբիայի 7 հոգուց բաղկացած պատվիրակության անդամները 02.05.2024 թ. նամակ են հղել Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի նախագահ Թեոդորոս Ռուսոպուլոսին, որով կոչ են արել վերջինիս չեղյալ համարել ԵԽԽՎ-ում ԱդրՀ պատվիրակության լիազորությունները վավերացումը մերժելու մասին բանաձևը։
ՀԱՅ–ՖՐԱՆՍԻԱԿԱՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՆ ԱՐԴԻ ՓՈՒԼՈՒՄ
Հայաստանի անկախացումից ի վեր Ֆրանսիայի Հանրապետության (ՖՀ) հետ ձևավորվել են ջերմ և բարեկամական հարաբերություններ։ Վերջին շրջանում դրանք ձեռք են բերում նաև որոշակիորեն ռազմավարական բնույթ։ Ֆրանսիան՝ որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկիր, կարևոր դերակատարություն է ունեցել Արցախյան հիմնահարցում։ Ներկայումս այդ դերակատարությունը շարունակվում է հայ–ադրբեջանական հարաբերություններում։ Փարիզը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը և քրեականացրել դրա ժխտումը։ Ֆրանսիայի կողմից ձևավորվող անվտանգային համակարգերում ՀՀ-ն այս պահին մեծ հեռանկարներ չունի, սակայն կարող է երկկողմ և բազմակողմ ձևաչափերով զարգացնել հարաբերությունները դրանցում ընդգրկվող բարեկամ պետությունների հետ։
ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ԼՈԲԲԻՆԳԸ ՌԴ-ՈՒՄ
Հոդվածը վերաբերում է Ռուսաստանում գործող ադրբեջանական համայնքային գլխավոր կազմակերպություններին և դրանց գործունեության ուղղություններին, համանքի գործող անձանց՝ ՌԴ քաղաքական և տնտեսական շրջանակների ներկայացուցիչների հետ ունեցած նրանց կապերին ու դրանցից ածանցված այլ հարցերին:
Միևնույն ժամանակ, անդրադառնում ենք Ադրբեջանի համար լոբբիստական գործունեություն իրականացնող այլ դերակատարներին ու հնարավոր զարգացումներին։
ԻՐԱՆԻ ՀՅՈՒՍԻՍ–ԱՐԵՎՄՈՒՏՔԻ ԹՅՈՒՐՔԱԽՈՍՆԵՐԻ ԽՆԴԻՐԸ ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԱՅԻՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄՆԵՐԻ ՆԵՐՔՈ
Իրանի հյուսիս-արևմուտքում թյուրքախոս բնակչության առկայությունը և նրանց նկատմամբ արտաքին դերակատարների, մասնավորապես՝ Ադրբեջանի ու Թուրքիայի քաղաքականությունն այն գործոններից են, որոնք անմիջական ազդեցություն են թողնում Բաքվի, Անկարայի, Երևանի հետ Թեհրանի հարաբերությունների վրա: Այս ուսումնասիրությամբ փորձել ենք վեր հանել Իրանի հյուսիս–արևմուտքի թյուրքախոսների ինքնագիտակցության խնդիրները, դրանց շուրջ շահարկումներն ու Հայաստան–Իրան հարաբերությունների վրա ազդեցությունը։
ՀԱՅԵՐԻ ԱՐՏԱԳԱՂԹԸ ԱԴՐԽՍՀ-ԻՑ
Խորհրդային Միության վերջին տարիներին ԱդրԽՍՀ-ում նոր թափ է ստացել հայերին երկրի տարածքից արտաքսելու քաղաքականությունը։ Օգտվելով կենտրոնական իշխանությունների թուլությունից, իսկ հաճախ էլ` ուղղակիորեն համագործակցելով Մոսկվայի հետ, ադրբեջանցիները 1988–1990 թթ. կազմակերպել են հայերի ջարդեր ԱդրԽՍՀ տարբեր բնակավայրերում՝ Սումգայիթում, Բաքվում, Կիրովաբադում եւ հայաշատ այլ շրջաններում։ Հարյուր հազարավոր հայեր ստիպված են եղել լքել իրենց հայրենիքը եւ ապաստան գտնել աշխարհի տարբեր անկյուններում։ Նրանք կորցրել են իրենց տները, գույքը, իսկ շատերը՝ նաեւ կյանքը։ Երբեմնի հայաշատ տարածաշրջանը հայաթափվեց, եւ իբրեւ հայկական աշխարհի կենդանի մաս մնաց միայն Արցախը, որին էլ առջեւում սպասում էին մեծ փորձություններ:
ԹՈՒՐՔԻԱ–ԱՐԱԲԱԿԱՆ ԱՇԽԱՐՀ ՄՐՑԱԿՑՈւԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ
Հայաստանի շուրջ տեղի ունեցող գործընթացների, հայ-թուրքական հարաբերությունների ապակառուցողական տրամաբանությունից ելնելով Անկարայի դիրքերի ամրապնդումը ցանկացած այլ ուժային կենտրոնի, այդ թվում` արաբական երկրների շահերի հաշվին, թուլացնելու է ՀՀ անվտանգային միջավայրը։ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության ճարտարապետությունը կարիք ունի որակապես նոր, բեկումնային ու հավակնոտ նախաձեռնությունների, որոնք թույլ կտան բարձրացնել ՀՀ տարածաշրջանային կշիռը, արաբական ազդեցիկ երկրների հետ երկխոսությունը բերել քաղաքական անհամեմատ բարձր մակարդակի։ Միայն այդ դեպքում Հայաստանը կարող է դառնալ տարածաշրջանային գործոն, որի հետ գործակցությունը կհիմնվի փոխշահավետ հավասարակշռության վրա։ Սա իր հերթին, մեր կարծիքով, կփոխի Երևան–Անկարա հարաբերությունների ներկայիս տրամաբանությունը։
ՄԵՐ ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԸ ԵՎ ՄԻՋՈՒԿԱՅԻՆ ԶԵՆՔԸ ՄԱՍ 2. «1994 Թ. ՄԵԾ ՍԱԿԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆԸ» ԵՎ «ՓՈԽԱՆԱԿՄԱՆ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ»
Հոդվածը շարունակում է միջուկային զենքին նվիրված ուսումնասիրությունների շարքը։ Երկրորդ մասում դիտարկվում է Հայկական ԽՍՀ-ում 80-ականների վերջին տակտիկական միջուկային զենքի առկայության, մեզանում մինչ օրս չլուսաբանված հարցը։ Սահմանվում են «1994 թ. Մեծ սակարկություն» և ԽՍՀՄ միջուկային ժառանգության հետ կապված միութենական հանրապետությունների «փոխանակման ռազմավարություններ» հասկացությունները: Դիտարկվում է ՌԽՖՍՀ/ՌԴ «փոխանակման ռազմավարության» օրինակը։
ՎՐԱՍՏԱՆ–ԹՈՒՐՔԻԱ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԱՐԴԻ ՓՈՒԼՈՒՄ
Հաշվի առնելով վրաց-թուրքական ներկայիս սերտ հարաբերությունները, հոդվածում կանդրադառնանք թե ինչպիսի քաղաքականություն է վերջին տարիներին իրականացնում Թուրքիան Աբխազիայի և Աջարիայի ուղղությամբ, ինչպես նաև՝ մեսխեթցի թուրքերի հետ կապված հարցերում։
ԱԴՐԲԵՋԱՆՑԻՆԵՐԻ ԱՐՏԱԳԱՂԹԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՑ (ՀԽՍՀ ԵՎ ՀՀ) 1980-ԱԿԱՆՆԵՐԻ ՎԵՐՋՈՒՄ ԵՎ 1990-ԱԿԱՆՆԵՐԻ ՍԿԶԲՈՒՄ
Անկախության վերականգնման առաջին իսկ տարիներից Ադրբեջանի իշխանությունները ձևավորել են հայկական պետություններին ուղղված մի շարք պահանջներ, որոնց թվում հատուկ աչքի է ընկնում Հայաստանին ուղղված տարածքային պահանջատիրությունը։ Հիմնավորելու համար ՀՀ ներկայիս տարածքների «ադրբեջանապատկան լինելը»՝ պաշտոնական Բաքուն անցած տարիների ընթացքում ադրբեջանա-արցախյան հակամարտության պատճառով այստեղից հեռացած ադրբեջանցիների մասին հորինել է բազում ստեր և միֆեր, որոնք հետևողականորեն հրամցվում են թե՛ ներքին լսարանին, և թե՛ միջազգային հանրությանը։ Սույն աշխատությունը բացահայտում է ադրբեջանական քարոզչության՝ պատմությունը կեղծող թեզերը, բացահայտում Հայկական ԽՍՀ-ից և Հայաստանի Հանրապետությունից ադրբեջանցիների հեռանալու հետ կապված իրողությունները, շարժառիթներն ու պատճառները։
ՀԱՐԱՎԱՅԻՆ ԿՈՎԿԱՍԻ ԱՇԽԱՐՀԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԴԻՐՔԱՎՈՐՈՒՄԸ ԱՐԵՎՄՈՒՏՔ–ՌՈՒՍԱՍՏԱՆ ԱՌՃԱԿԱՏՄԱՆ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ. ՇԱՐԺԱՌԻԹՆԵՐ, ՍՈՒԲՅԵԿՏՆԵՐ ԵՎ ԳՈՐԾՈՆՆԵՐ
Հոդվածում ուսումնասիրվում է Հարավային Կովկասի տեղը միջազգային հարաբերությունների համակարգում նախկին (մինչև 2020թ.) ՌԴ–Արևմուտք շահերի հարաբերակցության և դրանց ներկայիս առճակատման լույսի ներքո: Հեղինակը ներկայացնում է ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Հարավային Կովկասի ուժային կենտրոնների հարաբերությունների պատմության համառոտ վերլուծությունը, ինչպես նաև ընդգծում է առանցքային խնդիրները, որոնք կարող են առաջանալ ժամանակակից աշխարհաքաղաքականության համատեքստում հարավկովկասյան տարածաշրջանի դիրքի վերանայման գործընթացում։
ՀՀ–Վրաստան արդի հարաբերություններն ու դրանց զարգացման հեռանկարները
ՀՀ-Վրաստան հարաբերությունները զարգացման տարբեր շրջափուլերով անցնելով, դեռևս չեն հասել փաստաթղթավորված ռազմավարական հարաբերությունների։
ՀԵՏԸՆՏՐԱԿԱՆ ԹՈՒՐՔԻԱ. ՆԱԽԱԳԱՀԱԿԱՆ ԵՎ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԱԿԱՆ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԸ
2023 թ. մայիսի 14-ին Թուրքիայում տեղի ունեցան նախագահական և խորհրդարանական ընտրություններ, արձանագրվեցին արդյունքները։ Ինչպես է քվեարկել թուրքական սփյուռքը այս ընտրություններին, ինչպիսի ռազմավարություններ են կիրառել ընտրություններին մասնակցող գլխավոր թեկնածուներն ու կուսակցությունները/դաշինքները։ Ընտրության արդյունքներից հետո Էրդողանը փոխեց ուժային, արտաքին քաղաքականության և տնտեսական ոլորտի պետական պատասխանատուներին, ներկայացված է նաև նրանց անցած քաղաքական ուղին, ինչպես նաև գործոնները, որոնք ըստ մեզ ունեցել են որոշիչ նշանակություն ընտրողների համար։
ՀԱՐԱՎԱՅԻՆ ԿՈՎԿԱՍԸ ՌԴ–ԱՐԵՎՄՈՒՏՔ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ
Վերջին տարիներին Արևմուտք–Ռուսաստանի Դաշնություն հակամարտության խորացումը դրսևորվում է նաև այդ հակամարտության աշխարհագրության մեծացմամբ։ Մասնավորապես` 2022 թ. ռուս-ուկրաինական պատերազմի սկսելուց հետո հետզհետե ավելի է մեծանում նաև նշված հակամարտությունում Հարավային Կովկասի ներառման հավանականությունը։ Սույն խնդիրը և հավանական զարգացումները, այդ թվում՝ ՀՀ շահերին սպառնացող հնարավոր վտանգները հասկանալու տեսանկյունից փորձ է արվել դիտարկել տարածաշրջանում հետաքրքրություններ և շահեր ունեցող բոլոր արտաքին դերակատարների քայլերը և այդ դերակատարների միջև հարաբերությունների հնարավոր ազդեցությունը տարածաշրջանի վրա։
ԴԱՎԱՃԱՆՈՒԹՅԱՆ ԴԻՍԿՈՒՐՍԸ ՀԱՅ–ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՓՈԽՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ
Ռուսաստանը աղետալի արագությամբ կորցնում է իր ազդեցությունը Հայաստանում, և Մոսկվայի նկատմամբ Երևանի աշխարհաքաղաքական ուղղվածության կողմնակիցների շարքերը, կարելի է ասել, երկրաչափական պրոգրեսիայով նոսրանում են։ Բայց, միևնույն ժամանակ, Ռուսաստանի Դաշնությանհամար գլխավոր մարտահրավերը պետք է համարել ոչ թե հայաստանյան իշխող վերնախավի մեջարևմտամետ քաղաքական ուժերի և, նույնիսկ, բացահայտ ռուսաֆոբ տարրերի ներթափանցելու խնդիրը, այլ՝ հիասթափությունը Մոսկվայի քաղաքականությունից, որն ընդգրկում է հայ հասարակության լայնշերտեր:
ՉԻՆԱՍՏԱՆԸ ԵՎ ՄԵԾ ՄԵՐՁԱՎՈՐ ԱՐԵՎԵԼՔԸ
Հոդվածում անդրադարձ է կատարվում «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» մեգանախաձեռնության շրջանակում Մեծ Մերձավոր Արևելքում Չինաստանի տնտեսական, ներդրումային, տրանսպորտային-հաղորդակցական, էներգետիկ ակտիվության հարցերին։ Ներկայացվում են տարածաշրջանում Պեկինի արտաքին քաղաքականության ճարտարապետության հիմնական առանձնահատկություններն ու ընթացիկ միտումները։ Ուսումնասիրվում են նաև «Նոր մետաքսի ճանապարհ» նախագծում Հարավային Կովկասի երկրներին վերաբերող հիմնահարցերը։
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔՆ ՈՒ ՀԱՅԵՐԸ ԹՈՒՐՔԻԱՅՈՒՄ
Թուրքիայի հայությունն իրենից ներկայացնում է բազմաշերտ հանրույթ՝ ընդգրկելով հայ առաքելականներին, կաթողիկեներին, ավետարանականներին, մահմեդականացված և ծպտյալ հայերի սերունդներին, համշենահայերին, ինչպես նաև՝ ՀՀ-ից Թուրքիա մեկնած աշխատանքային գաղթականներին։ Չնայած ներկա բարդ իրողություններին ու վտանգավոր միտումներին, Թուրքիայի հայերը, լինելով դարավոր համայնք, ինչպես նաև բնիկ ժողովուրդ այդ երկրում, շարունակում են պահպանել իրենց ինքնությունը և ներուժը՝ գիտամշակութային, քաղաքական, տնտեսական և այլ ոլորտներում։
«ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ» ԵՎ «ՌՈՒՍԱԿԱՆ ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ» ԳԱՂԱՓԱՐԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՄԵՄԱՏԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ
Հոդվածում անդրադառնում ենք թուրքական եվրասիական գաղափարախոսության ծագմանը, հիմքերին, շրջանառվող հայեցակարգերին։ Անդրադարձ է կատարվել նաև Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության մեջ «եվրասիականության» դրսևորումներին։ Նույն համատեքստում ներկայացված են ռուսական եվրասիականության «դասական» և ժամանակակից մոտեցումները, ինչպես նաև գաղափարախոսության ազդեցության որոշ դրսևորումները ՌԴ արտաքին քաղաքականության վրա։
ՂԱՐԱԲԱՂՅԱՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐԸ՝ ՈՐՊԵՍ ՃԵՂՔՎԱԾՔ ՌԴ ԵՎ ԱՄՆ/ԱՐԵՎՄՈՒՏՔԻ ԳԱՂԱՓԱՐԱԲԱՆԱԿԱՆ ՀԱՎԱՏԱՄՔՆԵՐՈՒՄ
Այսօր աշխարհը կրկին համընդհանուր ցնցումների շեմին է, ինչի մասին ազդարարում է այն իրավիճակը որում շրջապատված և շրջափակման մեջ գտնվող մի բուռ մարդիկ են, որոնք, հավատարիմ մնալով իրենց արժեքներին և ավանդույթներին, ցանկանում են, ինչպես հազարամյակներ ի վեր, ազատ ապրել իրենց հողում:
ՆՈՐ ՍՏՐԵԼԵՑՅԱՆ ԱՊՍՏԱՄԲՈՒԹՅՈՒՆ
Այժմ Ռուսաստանում տեղի են ունենում իրադարձություններ, որոնք գործող իշխանությունը որակեց՝ որպես ապստամբություն և սահմանադրական կարգը տապալելու անօրինական փորձ, մինչդեռ դրա դեմ դուրս եկած ուժերը խոսում էին «արդարության երթի» մասին։ Ժանրի դասական օրինակ՝ կողմերը միմյանց մեղադրում են պետության դեմ հանցագործությունների մեջ, բայց, ավանդաբար, իրավացի է նա, ով հաղթանակով է դուրս գալիս արյունալի քաղաքացիական առճակատումից։ Այնուամենայնիվ, տվյալ դեպքում ավելի տեղին է շեշտել ոչ թե այն, թե ո՛վ հաղթեց, քանի որ այդպիսիք չկան, այլ այն, որ արդյունքում պարտվեց ռուսաստանյան պետականությունը, ինչն էլ հակառակորդ երկու կողմերի գործողությունների դրդապատճառ էր դարձել։
ՄԵՐ ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԸ ԵՎ ՄԻՋՈՒԿԱՅԻՆ ԶԵՆՔԸ Մաս 1. ԱՄՆ/ՆԱՏՕ, ԽՍՀՄ/ՌԴ
Հոդվածում քննարկվում են հարցեր, որոնք վերաբերում են միջուկային զենքին, հատկապես՝ տակտիկական միջուկային զենքին (ՏՄԶ), դրա դերն ու նշանակությունը մեր տարածաշրջանի ետխորհրդային աշխարհաքաղաքականության ձևավորման ու Հարավային Կովկասում ներկայումս ընթացող պրոցեսների զարգացման գործում:
ՆՈՐ ԹԵԺԱՑՈՒՄ ԻՍՐԱՅԵԼ– ԻՐԱՆ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ. ԻՐԱՎԻՃԱԿԱՅԻՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ
2023 թ. հունվարի վերջին Իրանի Սպահան քաղաքի կենտրոնում տեղակայված ռազմական օբյեկտներից մեկը ենթարկվեց օդային հարձակման։ Իրանական պաշտոնական աղբյուրներով, օդային հարձակումն իրականացվել էր ԱԹՍ-ների միջոցով և լուրջ վնասներ չէր պատճառել ռազմական օբյեկտի ենթակառուցվածքներին։
ՀՀ-Ը ԵՎ ԱՆԴՐՍԵՎԾՈՎՅԱՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՆ ՄԱԼՈՒԽ ԾՐԱԳԻՐԸ. ԱՇԽԱՐՀԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԱՍՊԵԿՏ
2022 թ. դեկտեմբերի 17-ին Բուխարեստում կայացավ Հունգարիայի, Ռումինիայի, Վրաստանի, Ադրբեջանի և ԵՄ ղեկավարների հանդիպում` նվիրված «Կանաչ էներգետիկայի (Green Energy) զարգացման և տեղափոխման գործում ռազմավարական համագործակցությանը» ։
ՆԱԽԱԳԱՀԱԿԱՆ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԹՈՒՐՔԻԱՅՈՒՄ 2023
Թուրքիայի 2023 թ. նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունները շրջադարձային են լինելու երկրի համար։ Առաջիկա ընտրությունները արդեն իսկ զգալի ուշադրություն են գրավել ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ՝ դրսում։ Փորձագիտական գնահատականներով սպասվում է կատաղի պայքար իշխող կուսակցության և ընդդիմության միջև։