ՀՀ, Արցախ, Սփյուռք

Հայաստանի անկախացումից ի վեր Ֆրանսիայի Հանրապետության (ՖՀ) հետ ձևավորվել են ջերմ և բարեկամական հարաբերություններ։ Վերջին շրջանում դրանք ձեռք են բերում նաև որոշակիորեն ռազմավարական բնույթ։ Ֆրանսիան՝ որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկիր, կարևոր դերակատարություն է ունեցել Արցախյան հիմնահարցում։ Ներկայումս այդ դերակատարությունը շարունակվում է հայ–ադրբեջանական հարաբերություններում։ Փարիզը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը և քրեականացրել դրա ժխտումը։ Ֆրանսիայի կողմից ձևավորվող անվտանգային համակարգերում ՀՀ-ն այս պահին մեծ հեռանկարներ չունի, սակայն կարող է երկկողմ և բազմակողմ ձևաչափերով զարգացնել հարաբերությունները դրանցում ընդգրկվող բարեկամ պետությունների հետ։

Հոդվածը վերաբերում է Ռուսաստանում գործող ադրբեջանական համայնքային գլխավոր կազմակերպություններին և դրանց գործունեության ուղղություններին, համանքի գործող անձանց՝ ՌԴ քաղաքական և տնտեսական շրջանակների ներկայացուցիչների հետ ունեցած նրանց կապերին ու դրանցից ածանցված այլ հարցերին:

Միևնույն ժամանակ, անդրադառնում ենք Ադրբեջանի համար լոբբիստական գործունեություն իրականացնող այլ դերակատարներին ու հնարավոր զարգացումներին։

Խորհրդային Միության վերջին տարիներին ԱդրԽՍՀ-ում նոր թափ է ստացել հայերին երկրի տարածքից արտաքսելու քաղաքականությունը։ Օգտվելով կենտրոնական իշխանությունների թուլությունից, իսկ հաճախ էլ` ուղղակիորեն համագործակցելով Մոսկվայի հետ, ադրբեջանցիները 1988–1990 թթ. կազմակերպել են հայերի ջարդեր ԱդրԽՍՀ տարբեր բնակավայրերում՝ Սումգայիթում, Բաքվում, Կիրովաբադում եւ հայաշատ այլ շրջաններում։ Հարյուր հազարավոր հայեր ստիպված են եղել լքել իրենց հայրենիքը եւ ապաստան գտնել աշխարհի տարբեր անկյուններում։ Նրանք կորցրել են իրենց տները, գույքը, իսկ շատերը՝ նաեւ կյանքը։ Երբեմնի հայաշատ տարածաշրջանը հայաթափվեց, եւ իբրեւ հայկական աշխարհի կենդանի մաս մնաց միայն Արցախը, որին էլ առջեւում սպասում էին մեծ փորձություններ:

Հոդվածը շարունակում է միջուկային զենքին նվիրված ուսումնասիրությունների շարքը։ Երկրորդ մասում դիտարկվում է Հայկական ԽՍՀ-ում 80-ականների վերջին տակտիկական միջուկային զենքի առկայության, մեզանում մինչ օրս չլուսաբանված հարցը։ Սահմանվում են «1994 թ. Մեծ սակարկություն» և ԽՍՀՄ միջուկային ժառանգության հետ կապված միութենական հանրապետությունների «փոխանակման ռազմավարություններ» հասկացությունները: Դիտարկվում է ՌԽՖՍՀ/ՌԴ «փոխանակման ռազմավարության» օրինակը։

Հաշվի առնելով վրաց-թուրքական ներկայիս սերտ հարաբերությունները, հոդվածում կանդրադառնանք թե ինչպիսի քաղաքականություն է վերջին տարիներին իրականացնում Թուրքիան Աբխազիայի և Աջարիայի ուղղությամբ, ինչպես նաև՝ մեսխեթցի թուրքերի հետ կապված հարցերում։