ԱՌՎԱԿ կենտրոնի մեկնաբանությունը, 03.02.2024թ.
2024 թ. հունվարի վերջին Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի Հնդկաստան կատարած այցից հետո Փարիզի և Նյու Դելիի միջև ստորագրվել է համագործակցության համաձայնագրերի փաթեթ՝ պաշտպանական արդյունաբերության, քաղաքացիական ավիացիայի, թվային տեխնոլոգիաների, միջուկային էներգետիկայի, տիեզերական հետազոտությունների և այլ ոլորտներում։
Իրադարձությունը չի կարելի աղմկահարույց անվանել, քանի որ ֆրանս-հնդկական համագործակցությունը, հատկապես պաշտպանական ոլորտում, արդեն երկար պատմություն ունի։ Մասնավորապես, ՖՀ-ն հնդկական ռազմարդյունաբերական համալիրի համար զենքի և տեխնիկայի երկրորդ մատակարարն է ՌԴ-ից հետո։ Եվ, այնուամենայնիվ, միջուկային տերությունների միջև նոր համաձայնագրերը պարունակում են մանրամասներ, որոնք վկայում են նրանց փոխգործակցության և փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող ռազմաքաղաքական խնդիրների լուծման էապես աճող որակի մասին։
Միջազգային լրատվամիջոցները, վկայակոչելով Փարիզի և Նյու Դելիի պաշտոնական հաղորդագրությունները, ի թիվս այլ համաձայնագրերի, վկայակոչում են տարբեր տեսակի զենքերի, այդ թվում՝ սուզանավերի և ուղղաթիռների համատեղ արտադրության համաձայնագիրը: Հատկանշական է, որ այս համաձայնագրի առնչությամբ կողմերն ընդգծել են, որ համատեղ ռազմական արտադրանք կմատակարարվի նաև «բարեկամական երկրներին»։
Այս «բարեկամական երկրների» ցանկը Ֆրանսիայի և Հնդկաստանի դեպքում բավականին ընդարձակ է, և բոլոր հիմքերը կան ենթադրելու, որ երկու կողմերն էլ տեսնում են Հայաստանն այս ցուցակում և, ենթադրաբար, ոչ վերջին տեղերում: Հաշվի առնելով Երևանի և Փարիզի ու Նյու Դելիի միջև վերջին մի քանի տարիների դինամիկ աճող հարաբերությունների ողջ շրջանակը, տարածաշրջանային և աշխարհաքաղաքական միտումների վերաբերյալ նրանց դիրքորոշումների համընկնումը, ինչպես նաև սպառազինությունների մատակարարման ոլորտում փոխգործակցության կուտակված փորձը, կարելի է ենթադրել, որ Հայաստանը կարող է դառնալ այն երկրներից մեկը, որը կշահի այս գործարքից։ Խոսքն, իհարկե, ոչ թե սուզանավերի կամ հենց ուղղաթիռների մասին է, այլ այն զինատեսակների, որոնք առաջին հերթին են անհրաժեշտ ՀՀ զինված ուժերին։
Տեսականորեն նման սխեման թույլ կտա ՆԱՏՕ-ի անդամ Ֆրանսիային տեխնիկապես վերացնել Հյուսիսատլանտյան դաշինքում գործող սպառազինությունների վերաբերյալ ներկայիս տաբուն ՀԱՊԿ այնպիսի անդամ-երկրի համար, որը Հայաստանն է: Ուստի միանգամայն համոզիչ է հնչում այն ենթադրությունը, որ Փարիզն արդեն գտել է Երևանին ընդլայնված ռազմական օժանդակության օրինականացման հարցի լուծումը։
Ավելի լայն համատեքստում Փարիզի և Նյու Դելիի միջև հարաբերությունների բազմամակարդակ խորացումը կարելի է դիտարկել Արևմուտք–Արևելք առանցքի երկայնքով Եվրասիայում ձևավորվող նոր ռազմաքաղաքական դաշինքի տրամաբանության ներքո, որի մասին ուղղակիորեն հայտարարել է Հնդկաստանի վարչապետ Նարենդրա Մոդին՝ 2023 թ. օգոստոսին Հունաստան կատարած իր պատմական այցի ժամանակ։ Հիշյալ այցի ընթացքում, ի թիվս այլոց քննարկվել են Հնդկաստանի և Հունաստանի միջև դաշինքի հեռանկարները, ինչպես նաև Հայաստանի՝ դրան միանալու հնարավորությունը։ Այն ժամանակ Ֆրանսիայի մասին դեռևս չէր հիշատակվում, բայց, հաշվի առնելով, այս բոլոր երկրների հետ Փարիզի ջերմ և ակտիվ հարաբերությունները, ինչպես նաև Ֆրանսիայի նախկին կշիռը վերականգնելու Մակրոնի դրսևորած հավակնությունները, չի կարելի բացառել, որ Հինգերորդ Հանրապետությունը շարժվում է դեպի նոր ձևավորվող դաշինքին անդամակցության և ձգտում է դեպի ընդլայնման քաղաքականություն, որն աշխարհագրորեն կներառի Արևմտյան Միջերկրականից մինչև Հնդկական օվկիանոսի հարավ-արևելքն ընկած տարածաշրջանը, որտեղ էլ, ի դեպ, Մակրոնի և Մոդիի միջև վերջին պայմանավորվածությունների համաձայն, ֆրանսիական և հնդկական նավատորմերը կիրականացնեն համատեղ ուսումնական և հետախուզական միջոցառումներ:
