ԱՌՎԱԿ կենտրոնի մեկնաբանությունը, 04.07.2024 թ.(1)
2024 թ. հունիսի 19-ին ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան Մոսկվայում լրագրողների համար տրված ճեպազրույցում, ի թիվս այլ հարցերի, անդրադարձավ Փարիզի կողմից «Կեսար» (CAESAR) ինքնագնաց հրետանային համակարգեր Երևան մատակարարելու հայ-ֆրանսիական պայմանագրի թեմային. «Փարիզը հրահրում է զինված առճակատման հերթական շրջափուլը Հարավային Կովկասում։ Դա այլ կերպ է անում: Սա ևս մի քայլ է։ Մենք այդ մասին խոսել ենք, դուք կրկին տեսնում եք դրա հաստատումը», – լրագրողներին ասել է Զախարովան։
Մ. Զախարովայի հայտարարությունը՝ զուտ պաշտոնական առումով, կարող է մեկնաբանվել՝ որպես Մոսկվայի կողմից պայթյունավտանգ տարածաշրջանում ինքնապաշտպանություն կազմակերպելու ՀՀ իրավունքի ուղիղ վիճարկում։ Ընդ որում, ՌԴ այս դիրքորոշումը չի հաստատվում որևէ հակափաստարկով, ինչպես օրինակ, որ ՌԴ-ն պատրաստ է զինել Հայաստանին նույնանման զենքերով կամ սեփական ուժերով պարտավորվում է երաշխավորել հարավկովկասյան հանրապետության անվտանգությունը։
ՌԴ-ն վաղուց արդեն զենք չի մատակարարում իր «դաշնակցին» (Երևանի կողմից նախապես վճարված մատակարարումները այդպես էլ չեն իրականացվել), իսկ ի պատասխան Ադրբեջանի 2020, 2021, 2022 թվականների հարձակումներին՝ ի դեմս ՀԱՊԿ-ի, Մոսկվան բազմիցս հայտարարել է, որ ՀՀ-ի սահմանների պաշտպանության համար չունի իրավական հիմք, քանի որ Երևանը «դեռ չի համաձայնեցրել այդ սահմանները Բաքվի հետ»։ Եվ այս պայմաններում ՌԴ ԱԳՆ-ն ողջամիտ է համարում վիճարկել սպառազինության այլընտրանքային ուղիներ փնտրելու և ինքնուրույն պաշտպանության Հայաստանի իրավունքը։
Տպավորություն է ստեղծվում, որ Ս. Լավրովի ղեկավարությամբ գերատեսչությունը չի էլ նեղվում որոշակի հարցերի շուրջ իր դիրքորոշման համար տրամաբանորեն քիչ թե շատ հիմնավորված փաստարկների ընտրության հարցում։ Որևէ այլ կերպ հնարավոր չէ բացատրել Մ. Զախարովայի և այլ ռուս դիվանագետների հայտարարությունները, որոնց կարծիքով՝ տարածաշրջանում ապակայունացման և պատերազմների «սադրիչը» փոքր Հայաստանն է:
Թերևս Զախարովայի խոսքերը պետք է մեկնաբանել այն տեսանկյունից, որ Ռուսաստանը, որը ներկայումս ծանր արյունալի արշավ է տանում Ուկրաինայում, նյարդայնացած է ՆԱՏՕ-ի սպառազինությունների ժամանումից Հարավային Կովկաս, որոնք «հայտնի չէ, թե որ ուղղությամբ են կրակելու»։ Ավելին, նա ճեպազրույցի ժամանակ ՀՀ-ին զինելու Փարիզի գործողությունները որակել է որպես տարածաշրջանում ՆԱՏՕ-ի «հակառուսական քաղաքականության» անբաժանելի մաս։ Սակայն, այս դեպքում խելամիտ հարց է ծագում՝ ինչո՞ւ Մոսկվայում հակասություններ չեն առաջացնում Բաքվի աճող զինանոցներում հայտնվող ՆԱՏՕ-ի զենքերը։ Ի վերջո, թուրքական անօդաչու թռչող սարքերը Բայրաքթարից կամ չեխական DANA ինքնագնաց հրետանային կայանքները ՆԱՏՕ-ի ռազմաարդյունաբերական համալիրի արտադրանք են։ Կամ, վերջապես, ինչո՞ւ ՆԱՏՕ-ի առաջատար երկրներից մեկի՝ Թուրքիայի զինվորականների լայնածավալ ներկայությունը ԱդրՀ-ում չի առաջացնում ՌԴ ԱԳՆ-ի նույն «անհանգստությունը», ինչպես դա Երևանի կողմից բարձրորակ ռազմական արտադրանք ձեռք բերելու փորձերի դեպքում է: Ի վերջո, ՌԴ-ն չի կարող չիմանալ, որ Ադրբեջանում թուրքական զորախմբի թերևս այս պահին ամենագլխավոր խնդիրը Ռուսաստանի տարածքի մշտադիտարկումն ու հսկողությունն է, այդ թվում՝ ռազմական օբյեկտների տեղակայումն ու նրա բանակի զորավարժությունները։ Սակայն, ո՛չ ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչը, ո՛չ էլ բարձրաստիճան այլ դիվանագետներ, համենայն դեպս, հանրային տարածքում երբևէ չեն արտահայտվել այս հարցի շուրջ։ Նույն ձևով, ինչպես եղավ Ադրբեջանի կողմից Կիևին ականանետներ և ավիառումբեր մատակարարելու մասին օբյեկտիվ փաստերի հանրայնացումից հետո։
Հատկանշական է, որ Մ. Զախարովայի վերոհիշյալ ճեպազրույցից ընդամենը մեկ օր անց Silk Way Airlines ադրբեջանական պետական ավիաընկերության Իլ-76-ը հերթական թռիչքն է իրականացրել Բաքվից դեպի իսրայելական զենքի արտահանման համար նախատեսված Օվդա օդանավակայան և հետադարձ ուղղությամբ։ Դժվար թե հիշյալ սավառնակը Մեռյալ ծովի բուժիչ աղն էր տեղափոխում Ադրբեջան։ Իսկ ևս մեկ օր անց հայտնի դարձավ, որ Ռուսաստանի «եղբայրական և դաշնակից» Սերբիան Հյուսիսային ռազմական շրջանի օրոք արդեն հասցրել է անուղղակիորեն Ուկրաինային փոխանցել գրեթե 1 մլրդ ԱՄՆ դոլարի սպառազինություն։
Այս առումով, ինչ-որ տեղ իռացիոնալ է թվում, որ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մ. Զախարովային հանձնարարված է խորը մտահոգություններ ունենալ Հայաստանի «մանկական չարաճճիություններով», երբ «երդվյալ ընկերներն» ու «արյունակից եղբայրները» զարմացնում են նման անսպասելի անակնկալներով:
(1) Նյութի բնագիրը (ռուս.) տեղադրվել է մեր կայքէջում 24.06.2024 թ.:
